Χημικές παράμετροι

Οι χημικοί ρυπαντές κατά κανόνα ερεθίζουν την αναπνευστική οδό ή και τα μάτια. Μακροχρόνια έκθεση ή και αυξημένες συγκεντρώσεις μπορεί να επιφέρουν βλάβες που μπορεί να είναι αναστρέψιμες ή μη – αναστρέψιμες. Ξαφνική έκθεση σε χαμηλά επίπεδα αυτών των ρυπαντών κατά κανόνα επιφέρει αναστρέψιμες βλάβες ενώ η χρόνια έκθεση μπορεί να οδηγήσει σε μη αναστρέψιμες βλάβες. Οι εν γένει βλάβες μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως ακολούθως:

  • ερεθισμός ( δέρμα, μάτια, μύτη και λάρυγγας ) 
  • πνευμονικές παθήσεις 
  • καρδιοαναπνευστικές 
  • επιπτώσεις στο νευρικό σύστημα 
  • επιπτώσεις στην αναπαραγωγή και 
  • καρκινογέννηση
Τα καρδιοαναπνευστικά προβλήματα συνήθως εκδηλώνονται με πονοκέφαλο, εξάντληση, ζαλάδα και επιβάρυνση κάθε υπάρχουσας σχετικής πάθησης. Οι κύριοι ρυπαντές που ευθύνονται για τα καρδιαναπνευστικά προβλήματα είναι οι οργανικές πτητικές ενώσεις ( VOC’s ).

Τα προβλήματα που σχετίζονται με το νευρικό σύστημα εκδηλώνονται με πονοκέφαλο, μειωμένη αντίληψη και όραση, πολυνευρίτιδες και ναυτία. Οι σχετιζόμενοι ρυπαντές είναι το μονοξείδιο του άνθρακα, το διοξείδιο του άνθρακα, η φορμαλδεΰδη και οι Οργανικές Πτητικές Ενώσεις ( VOC’ s ).

Ο καρκίνος έχει συνδεθεί με την χαμηλή ποιότητα εσωτερικού αέρα. Συγκεκριμένες περιπτώσεις καρκίνου των πνευμόνων ( μεσοθηλίωμα, οισοφάγος, στομάχι, παχύ έντερο ) έχουν συσχετισθεί με ραδόνιο, καυσαέρια και Οργανικές Πτητικές Ενώσεις
( VOC’ s ). Αξίζει να τονιστεί ότι μερικοί ρυπαντές μπορεί να έχουν δράση συνέργιας. Για παράδειγμα το όζον σε συνύπαρξη με τις Οργανικές Πτητικές Ενώσεις ( VOC’ s ), επιβαρύνει περισσότερο τον ανθρώπινο οργανισμό και κυρίως αυτόν των ασθματικών.

Μονοξείδιο του Άνθρακα (CO)

Το μονοξείδιο του άνθρακα είναι άχρωμο και άοσμο αέριο με υψηλή διαλυτότητα στο νερό. Είναι τοξικό για τον άνθρωπο και προκαλεί ασφυξία. Τα φαινόμενα τοξικότητας οφείλονται στην παρεμπόδιση της δέσμευσης και μεταφοράς του ατμοσφαιρικού οξυγόνου στο αίμα. Το CO δεσμεύεται στην αιμοσφαιρίνη του αίματος και σχηματίζει την καρβοξυ-αιμογλοβίνη ( CO-Hb ). Η πολύ ισχυρή δέσμευση του μορίου CO στο άτομο σιδήρου (Fe) της αιμογλοβίνης οδηγεί σε μη αντιστρεπτό εκτοπισμό του οξυγόνου. Αυτό παρεμποδίζει τη μεταφορά ατμοσφαιρικού οξυγόνου από τους πνεύμονες στον οργανισμό.

Διοξείδιο του Άνθρακα (CO2)

Το διοξείδιο του άνθρακα είναι ένα άχρωμο και άοσμο αέριο. Φυσιολογικά η περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε CO2 αντιστοιχεί σε 340 μέρη στο εκατομμύριο
(ppm). Μολονότι δεν είναι τοξικό, σε αυξημένα επίπεδα μπορεί να προκαλέσει λαχάνιασμα, δυσκολία συγκέντρωσης και ελαφρά ζαλάδα. Πηγές του CO2 σε εσωτερικούς χώρους μπορεί να είναι οι θερμάστρες αερίου και κηροζίνης, άλλες συσκευές καύσης, συσκευές που αναπτύσσουν θερμοκρασία λόγω κακού εξαερισμού τους και τέλος η ανθρώπινη αναπνοή. Το CO2 είναι ένας χρήσιμος δείκτης για την αξιολόγηση της ποιότητας του εξαερισμού.


Όζον (O3)

ΣΕ συνήθεις χαμηλές συγκεντρώσεις το όζον ( τριατομικό οξυγόνο O3 ) είναι άχρωμο και άοσμο αέριο. Η παρουσία του σε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις συνδέεται με χαρακτηριστική οξεία οσμή που γίνεται αισθητή μετά από ηλεκτρικές εκκενώσεις. Εν αντιθέσει με το στρατοσφαιρικό όζον το οποίο ως γνωστόν μας προστατεύει από την υπεριώδη ακτινοβολία, το τροποσφαιρικό όζον ( δηλαδή αυτό που βρίσκεται στο ατμοσφαιρικό στρώμα που εφάπτεται στην επιφάνεια της γης ) μπορεί ν΄ αποτελέσει τοξικό παράγοντα. Συνήθη συμπτώματα είναι ερεθισμός στα μάτια και της αναπνευστικής οδού. Σε χρόνια έκθεση επιφέρει σημαντική επιβάρυνση σε υπάρχουσες αναπνευστικές παθήσεις. Οι πηγές παραγωγής O3 στους εσωτερικούς χώρους είναι τα φωτοτυπικά και οι εκτυπωτές, οι ηλεκτροστατικοί καθαριστές αέρα και τα καυσαέρια.


Πτητικές Οργανικές Ενώσεις ( VOC’s )

Οι Πτητικές Οργανικές Ενώσεις ( αλκάνια, αρωματικοί υδρογονάνθρακες, εστέρες, αλκοόλες, και κετόνες ) εκπέμπονται από διαλυτικά και καθαριστικά προϊόντα, κόλες, ρητίνες, προωθητικά σπρέι, μαλακτικά και αποσμητικά, χημικά για ξηρό καθαρισμό, πίνακες και διακοσμητικά με βαφές, αποθηκευμένα καύσιμα, υλικά για οροφές και πατώματα, κεριά και υλικά γυαλίσματος, μαρκαδόρους και πλαστικοποιητές. Εξ αιτίας του γεγονότος ότι οι Οργανικές Πτητικές Ενώσεις που εντοπίζονται σε ένα χώρο προέρχονται από διάφορους παράγοντες είναι δύσκολο να συνδέσει κάποιος τα συμπτώματα με συγκεκριμένες Πτητικές Οργανικές Ενώσεις. Ο συνδυασμός άλλωστε διαφόρων Πτητικών Οργανικών Ενώσεων δρα συνεργιστικά και αυτό αποτελεί πρόσφατα πεδίο έρευνας.


Μικροσωματίδια

Συνήθη συμπτώματα που σχετίζονται με την ύπαρξη σωματιδιακών ρύπων σε εσωτερικούς χώρους είναι οι ενοχλήσεις των ματιών, της μύτης, του λαιμού, οι πονοκέφαλοι και η αίσθηση της κούρασης και υπνηλίας επιπτώσεις που είναι βραχυπρόθεσμες, παροδικές και εύκολα θεραπεύσιμες. Υπάρχουν όμως και οι επιπτώσεις εκείνες που παρουσιάζονται με καθυστέρηση ετών από την έκθεση του ανθρώπινου οργανισμού και ακόμη εκείνες που εμφανίζονται μόνο έπειτα από μεγάλες ή επαναλαμβανόμενες περιόδους έκθεσης. Τέτοιου είδους επιπτώσεις είναι οι αναπνευστικές ασθένειες, οι καρδιακές παθήσεις και ο καρκίνος. Το πρόβλημα της ποιότητας του εσωτερικού αέρα είναι άμεσα εξαρτώμενο και από τον χώρο στον οποίο εξετάζεται και λέγοντας χώρο εννοούμε όχι μόνο το είδος του εσωτερικού χώρου αλλά και το γεωγραφικό χώρο και τις συνθήκες που επικρατούν. Στις αναπτυσσόμενες χώρες οι διεργασίες καύσης που εξυπηρετούν τη θέρμανση και το μαγείρεμα με στερεά καύσιμα είναι υπεύθυνες για αρκετούς θανάτους και μεγάλο αριθμό ασθενειών. Στις ανεπτυγμένες χώρες το πρόβλημα είναι τελείως διαφορετικό. Ο φυσικός εξαερισμός αντικαταστάθηκε από μηχανικά μέσα που για να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις ποιότητας του εσωτερικού αέρα, απαιτούν πολύ προσεκτικό σχεδιασμό, κατασκευή, λειτουργία και συντήρηση των μηχανημάτων.

Τα σωματίδια που προέρχονται από τον εξωτερικό αέρα έχουν χαρακτηριστική σύσταση ενώ το μέγεθος τους, αν και ποικίλει, είναι συχνά μεγαλύτερο αυτών που προέρχονται από εσωτερικές πηγές. Έτσι τα μικροσωματίδια που μετρώνται στους εσωτερικούς χώρους κατηγοριοποιούνται σύμφωνα με την διάμετρο τους σε μικροσωματίδια με διάμετρο 0,1,2,5, 5,0 και 10 μ.